<p><span style="font-size:11pt"><span style="text-autospace:none"><span style="vertical-align:middle"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:"Calibri","sans-serif""><span lang="BN" style="font-size:14.0pt"><span style="font-family:SolaimanLipi"><span style="color:black">যেহেতু সর্বপ্রথম সরাসরি ত্বককেই সূর্যের তাপের মুখোমুখি হতে হয়</span></span></span><span style="font-size:14.0pt"><span style="font-family:SolaimanLipi"><span style="color:black">, তাই গ্রীষ্মের প্রখরতার প্রভাব সবার ত্বকেই কমবেশি পড়বে এটাই স্বাভাবিক। উচ্চ তাপমাত্রার কারণে কয়েক রকমভাবে মানুষের ত্বক ভোগান্তির শিকার হচ্ছে।</span></span></span></span></span></span></span></span></p> <p> </p> <p><span style="font-size:11pt"><span style="text-autospace:none"><span style="vertical-align:middle"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:"Calibri","sans-serif""><b><span lang="BN" style="font-size:14.0pt"><span style="font-family:SolaimanLipi"><span style="color:black">সমস্যা</span></span></span></b></span></span></span></span></span></p> <p style="margin-left:19px; text-indent:-14.0pt"><span style="font-size:11pt"><span style="text-autospace:none"><span style="vertical-align:middle"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:"Calibri","sans-serif""><span style="font-size:14.0pt"><span style="font-family:"Times New Roman","serif""><span style="color:black">■</span></span></span><span style="font-size:14.0pt"><span style="font-family:SolaimanLipi"><span style="color:black"> রোদে মুখ ও শরীরের অন্যান্য খোলা অংশ পুড়ে যাওয়া, যাকে আমরা সানবার্ন বলে থাকি সে রকম সমস্যার সম্মুখীন হওয়া, যা কি না একটা তীব্র তাৎক্ষণিক সমস্যা এবং এটির আশু সমাধান করা বিশেষভাবে প্রয়োজন নতুবা পোড়া ত্বক পরবর্তী সময়ে বিভিন্ন গুরুতর সমস্যা বয়ে আনতে পারে।</span></span></span></span></span></span></span></span></p> <p style="margin-left:19px; text-indent:-14.0pt"><span style="font-size:11pt"><span style="text-autospace:none"><span style="vertical-align:middle"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:"Calibri","sans-serif""><span style="font-size:14.0pt"><span style="font-family:"Times New Roman","serif""><span style="color:black">■</span></span></span><span style="font-size:14.0pt"><span style="font-family:SolaimanLipi"><span style="color:black"> তাৎক্ষণিক সানবার্ন ছাড়াও পরবর্তী সময়ে ত্বকে যে ক্ষতিকর প্রভাবটি আমরা দেখি তা হলো সানবার্নেরই একটি দীর্ঘস্থায়ী অবস্থা, যাকে সানট্যান বলা হয়ে থাকে। এই সমস্যা সারাতে অবশ্য একটু সময় লাগে, কারণ সূর্যের আলট্রা ভায়োলেট রশ্মি ত্বকের মেলানিন নামের পিগমেন্ট তৈরি ব্যাপকভাবে বাড়িয়ে দেয়, যা ত্বকের রং ধীরে ধীরে কালচে করে ফেলে। দেখা গেছে, এক দিন বা এক বেলাও যদি কেউ কোনো রকম </span></span></span><span style="font-size:14.0pt"><span style="font-family:"Times New Roman","serif""><span style="color:black">‘</span></span></span><span lang="BN" style="font-size:14.0pt"><span style="font-family:SolaimanLipi"><span style="color:black">সান প্রটেকশন</span></span></span><span style="font-size:14.0pt"><span style="font-family:"Times New Roman","serif""><span style="color:black">’</span></span></span><span lang="BN" style="font-size:14.0pt"><span style="font-family:SolaimanLipi"><span style="color:black"> ছাড়া এক ঘণ্টা বা ততোধিক সময় সূর্যের কড়া আলোয় থাকে তাহলে মুখ ও শরীরের খোলা অংশ কালো হওয়া অবশ্যম্ভাবী হয়ে পড়ে এবং এই কালো রং দূর করা এতটা সহজও নয়</span></span></span><span style="font-size:14.0pt"><span style="font-family:SolaimanLipi"><span style="color:black">, একমাত্র উপযুক্ত চিকিৎসায়ই এ অবস্থা থেকে কিছু সময় পার করার পর মুক্ত হওয়া সম্ভব।</span></span></span></span></span></span></span></span></p> <p style="margin-left:19px; text-indent:-14.0pt"><span style="font-size:11pt"><span style="text-autospace:none"><span style="vertical-align:middle"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:"Calibri","sans-serif""><span style="font-size:14.0pt"><span style="font-family:"Times New Roman","serif""><span style="color:black">■</span></span></span><span style="font-size:14.0pt"><span style="font-family:SolaimanLipi"><span style="color:black"> ওপরের দুটি সমস্যা সূর্যের রশ্মির তীব্রতার কারণে সৃষ্ট। এ ছাড়া সূর্যের প্রবল তাপের কারণেও ত্বকে যেসব বিরূপ প্রতিক্রিয়া ঘটে তার মধ্যে অল্পবয়সীদের ঘামাচি প্রধান। ঘামাচি প্রচণ্ড যন্ত্রণাদায়ক এবং শিশুরা এতে বেশি কষ্ট পেয়ে থাকে।</span></span></span></span></span></span></span></span></p> <p style="margin-left:19px; text-indent:-14.0pt"><span style="font-size:11pt"><span style="text-autospace:none"><span style="vertical-align:middle"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:"Calibri","sans-serif""><span style="font-size:14.0pt"><span style="font-family:"Times New Roman","serif""><span style="color:black">■</span></span></span><span style="font-size:14.0pt"><span style="font-family:SolaimanLipi"><span style="color:black"> ঘামাচির পরই আসে ত্বকে বিভিন্ন প্রদাহ ও সংক্রমণের প্রশ্ন। অতিরিক্ত তাপে ত্বকের স্বাভাবিক রোগ প্রতিরোধ ক্ষমতা কমে যায়, এ জন্য স্বাভাবিক অবস্থায় যে জীবাণুগুলো আক্রমণ করতে পারে না, এ অবস্থায় তারা ত্বককে খুব সহজেই আক্রান্ত করে ফোড়া, পাঁচড়া এবং এজাতীয় নানা জীবাণুঘটিত ত্বক সংক্রমণ ঘটিয়ে আক্রান্ত ব্যক্তিকে পর্যুদস্ত করে ফেলে। জীবাণু সংক্রমণ ছাড়াও ত্বকে বেশি ঘাম হওয়ায় শরীরের বদ্ধ স্থানগুলোতে ছত্রাক সংক্রমণও একটি খুবই সম্ভাব্য সমস্যা।</span></span></span></span></span></span></span></span></p> <p><span style="font-size:11pt"><span style="text-autospace:none"><span style="vertical-align:middle"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:"Calibri","sans-serif""><span lang="BN" style="font-size:14.0pt"><span style="font-family:SolaimanLipi"><span style="color:black">উল্লিখিত সমস্যাগুলো ছাড়াও অতিরিক্ত তাপে ত্বকে সাধারণ প্রদাহও ঘটতে দেখা যায় প্রায়ই</span></span></span><span style="font-size:14.0pt"><span style="font-family:SolaimanLipi"><span style="color:black">, যেখানে ত্বকের বিভিন্ন জায়গায় প্রথমে লাল হয়ে চুলকাতে থাকে, তারপর সেখানে ক্রমাগত চুলকানির ফলে ছোট ছোট গোটা তৈরি হয় এবং দ্রুত চুলকানির উপশম না ঘটলে তা শরীরের বিভিন্ন জায়গায় ছড়িয়ে পড়ে এবং দীর্ঘস্থায়ী একজিমার রূপ নেয়।</span></span></span></span></span></span></span></span></p> <p><span style="font-size:11pt"><span style="text-autospace:none"><span style="vertical-align:middle"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:"Calibri","sans-serif""><b><span lang="BN" style="font-size:14.0pt"><span style="font-family:SolaimanLipi"><span style="color:black">মুক্তির উপায় </span></span></span></b></span></span></span></span></span></p> <p style="margin-left:19px; text-indent:-14.0pt"><span style="font-size:11pt"><span style="text-autospace:none"><span style="vertical-align:middle"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:"Calibri","sans-serif""><span style="font-size:14.0pt"><span style="font-family:"Times New Roman","serif""><span style="color:black">■</span></span></span><span style="font-size:14.0pt"><span style="font-family:SolaimanLipi"><span style="color:black"> সুযোগ পেলেই পানি দিয়ে হাত-মুখ ধোবেন, যতবার পারা যায় ততবার। ধোয়া জায়গা মানে হাত-মুখ পুরো মুছে শুষ্ক করে ফেলবেন না, হালকা ভেজা অবস্থায় রাখবেন, যাতে সেই পানি শুকানোর সময় বাষ্পীভবন প্রক্রিয়া চলাকালীন মুখ ও হাত ঠাণ্ডা হয়ে যায়। এই একই পদ্ধতি শরীরের অন্যান্য জায়গায় করতে পারলেও নিঃসন্দেহে ভালো কাজ দেবে।</span></span></span></span></span></span></span></span></p> <p style="margin-left:19px; text-indent:-14.0pt"><span style="font-size:11pt"><span style="text-autospace:none"><span style="vertical-align:middle"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:"Calibri","sans-serif""><span style="font-size:14.0pt"><span style="font-family:"Times New Roman","serif""><span style="color:black">■</span></span></span><span style="font-size:14.0pt"><span style="font-family:SolaimanLipi"><span style="color:black"> দিনে দুইবার ঠাণ্ডা পানি দিয়ে গোসল করা খুবই উপকারী।</span></span></span></span></span></span></span></span></p> <p style="margin-left:19px; text-indent:-14.0pt"><span style="font-size:11pt"><span style="text-autospace:none"><span style="vertical-align:middle"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:"Calibri","sans-serif""><span style="font-size:14.0pt"><span style="font-family:"Times New Roman","serif""><span style="color:black">■</span></span></span><span style="font-size:14.0pt"><span style="font-family:SolaimanLipi"><span style="color:black"> ঘর থেকে বের হওয়ার আগে অবশ্যই মুখ ও শরীরের অন্যান্য খোলা জায়গায় সানস্ক্রিন বা সানব্লক ক্রিম পর্যাপ্ত পরিমাণে ব্যবহার করতে হবে। যেসব সানব্লকে টাইটানিয়াম ডাই-অক্সাইড ও জিংক অক্সাইড থাকে সেগুলোকে সানব্লক হিসেবে অধিকতর উন্নত মানের বলে গণ্য করা হয়, তবে ব্যবহারের দুই ঘণ্টা পর সানব্লকের কার্যকারিতা কমে যায় বলে দুই ঘণ্টার বেশি সময় বাইরে অবস্থান করার প্রয়োজন হলে সানব্লক ক্রিম আবার ব্যবহার করতে হবে। কিছু সানব্লক পাউডার আকারেও পাওয়া যায়, বাইরে থাকা অবস্থায় এগুলো লাগানো বেশি সুবিধাজনক হতে পারে।</span></span></span></span></span></span></span></span></p> <p style="margin-left:19px; text-indent:-14.0pt"><span style="font-size:11pt"><span style="text-autospace:none"><span style="vertical-align:middle"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:"Calibri","sans-serif""><span style="font-size:14.0pt"><span style="font-family:SolaimanLipi"><span style="color:black">  তবে সানব্লকেরও ত্বককে সূর্যরশ্মি থেকে ১০০ শতাংশ প্রতিরক্ষা দেওয়ার ক্ষমতা নেই, সে জন্য সানব্লকের ওপর কাপড়ের আচ্ছাদন থাকলে তা প্রতিরক্ষার পরিমাণ বাড়াতে সাহায্য করবে। প্রয়োজনে মাথায় ক্যাপ বা ঘোমটা, মাস্ক পরা যেতে পারে।</span></span></span></span></span></span></span></span></p> <p style="margin-left:19px; text-indent:-14.0pt"><span style="font-size:11pt"><span style="text-autospace:none"><span style="vertical-align:middle"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:"Calibri","sans-serif""><span style="font-size:14.0pt"><span style="font-family:"Times New Roman","serif""><span style="color:black">■</span></span></span><span style="font-size:14.0pt"><span style="font-family:SolaimanLipi"><span style="color:black"> যতটুকু সম্ভব ছায়াযুক্ত স্থানে অবস্থান করুন।</span></span></span></span></span></span></span></span></p> <p style="margin-left:19px; text-indent:-14.0pt"><span style="font-size:11pt"><span style="text-autospace:none"><span style="vertical-align:middle"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:"Calibri","sans-serif""><span style="font-size:14.0pt"><span style="font-family:"Times New Roman","serif""><span style="color:black">■</span></span></span><span style="font-size:14.0pt"><span style="font-family:SolaimanLipi"><span style="color:black"> এ সময়টায় পরিষ্কার-পরিচ্ছন্নতা অতীব জরুরি, এতে ত্বকে জীবাণু সংক্রমণের হার নিশ্চিতভাবে কমে আসবে। গোসলের সময় সাবান ব্যবহার অত্যন্ত জরুরি, এতে সাধারণ জীবাণু প্রায় সবই মরে যায়। তবে সাবান অতিরিক্ত ক্ষারযুক্ত না হওয়াটা জরুরি, কেননা অতিরিক্ত ক্ষার ত্বকের স্বাভাবিক প্রতিরোধ ক্ষমতা নষ্ট করে, আবার ত্বককে অতিরিক্ত শুষ্কও করে দেয়, যা ত্বকের সুস্থতা বজায় রাখার জন্য অনুকূল নয়।</span></span></span></span></span></span></span></span></p> <p style="margin-left:19px; text-indent:-14.0pt"><span style="font-size:11pt"><span style="text-autospace:none"><span style="vertical-align:middle"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:"Calibri","sans-serif""><span style="font-size:14.0pt"><span style="font-family:"Times New Roman","serif""><span style="color:black">■</span></span></span><span style="font-size:14.0pt"><span style="font-family:SolaimanLipi"><span style="color:black"> বেশিক্ষণ ঘামে ভেজা অবস্থায় একই কাপড় পরে থাকা যাবে না। এ রকম পরিস্থিতি ত্বকে ছত্রাক সংক্রমণের উপযোগী।</span></span></span></span></span></span></span></span></p> <p style="margin-left:19px; text-indent:-14.0pt"><span style="font-size:11pt"><span style="text-autospace:none"><span style="vertical-align:middle"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:"Calibri","sans-serif""><span style="font-size:14.0pt"><span style="font-family:"Times New Roman","serif""><span style="color:black">■</span></span></span><span style="font-size:14.0pt"><span style="font-family:SolaimanLipi"><span style="color:black"> শরীরের অভ্যন্তর ও বহির্ভাগ উভয়ের জন্যই যা সবচেয়ে বেশি প্রয়োজন তা হলো পানি। যেকোনো অবস্থায় প্রচুর পানি পান করুন, যা শরীরকে যেকোনো প্রতিকূল অবস্থায় দেবে সর্বোত্তম সুরক্ষা।</span></span></span></span></span></span></span></span></p> <p style="margin-left:19px; text-indent:-14.0pt"> </p> <p><span style="font-size:11pt"><span style="text-autospace:none"><span style="vertical-align:middle"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:"Calibri","sans-serif""><span lang="BN" style="font-size:14.0pt"><span style="font-family:SolaimanLipi"><span style="color:black">লেখক</span></span></span><span style="font-size:14.0pt"><span style="font-family:SolaimanLipi"><span style="color:black"> : সিনিয়র কনসালট্যান্ট, ডার্মাটোলজি</span></span></span></span></span></span></span></span></p> <p style="margin-bottom:13px"><span style="font-size:11pt"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:"Calibri","sans-serif""><span lang="BN" style="font-size:14.0pt"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:SolaimanLipi"><span style="color:black">উত্তরা স্কিন কেয়ার অ্যান্ড লেজার</span></span></span></span><span style="font-size:14.0pt"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:SolaimanLipi"><span style="color:black">, ঢাকা</span></span></span></span></span></span></span></p>