<p><span style="font-size:11pt"><span style="text-autospace:none"><span style="vertical-align:middle"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:"Calibri","sans-serif""><span style="font-size:14.0pt"><span style="font-family:SolaimanLipi"><span style="color:black"><span style="letter-spacing:-.25pt">বিশাল জলজ প্রাণী তিমি নিয়ে মানুষের কৌতূহলের কমতি নেই। গভীর সাগরের এই প্রাণীটিকে বিশদভাবে জানতে দীর্ঘকাল ধরে চলছে নানা গবেষণা। তিমির যোগাযোগের ভাষা বোঝা তাদের গবেষণার অন্যতম দিক। এমন প্রেক্ষাপটে প্রশান্ত মহাসাগরে সাঁতরে বেড়ানো এক তিমির সঙ্গে </span></span></span></span><span style="font-size:14.0pt"><span style="font-family:"Times New Roman","serif""><span style="color:black"><span style="letter-spacing:-.25pt">‘</span></span></span></span><span style="font-size:14.0pt"><span style="font-family:SolaimanLipi"><span style="color:black"><span style="letter-spacing:-.25pt">কথোপকথনের</span></span></span></span><span style="font-size:14.0pt"><span style="font-family:"Times New Roman","serif""><span style="color:black"><span style="letter-spacing:-.25pt">’</span></span></span></span><span style="font-size:14.0pt"><span style="font-family:SolaimanLipi"><span style="color:black"><span style="letter-spacing:-.25pt"> দাবি করেছেন একদল বিজ্ঞানী! যুক্তরাষ্ট্রের ক্যালিফোর্নিয়া বিশ্ববিদ্যালয় এবং এসইটিআই ইনস্টিটিউটের একদল বিজ্ঞানী  বলেছেন, গত বছরের ডিসেম্বরে তাঁরা আলাস্কার উপকূলে ৩৮ বছর বয়সী একটি হাম্পব্যাক তিমির সঙ্গে </span></span></span></span><span style="font-size:14.0pt"><span style="font-family:"Times New Roman","serif""><span style="color:black"><span style="letter-spacing:-.25pt">‘</span></span></span></span><span style="font-size:14.0pt"><span style="font-family:SolaimanLipi"><span style="color:black"><span style="letter-spacing:-.25pt">কথা বলতে</span></span></span></span><span style="font-size:14.0pt"><span style="font-family:"Times New Roman","serif""><span style="color:black"><span style="letter-spacing:-.25pt">’</span></span></span></span><span style="font-size:14.0pt"><span style="font-family:SolaimanLipi"><span style="color:black"><span style="letter-spacing:-.25pt"> পেরেছেন। তাও আবার প্রাণীটির নিজস্ব ভাষায়!</span></span></span></span></span></span></span></span></span></p> <p style="margin-bottom:13px"><span style="font-size:11pt"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:"Calibri","sans-serif""><span style="font-size:14.0pt"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:SolaimanLipi"><span style="color:black"><span style="letter-spacing:-.25pt">বিজ্ঞানীরা জানান, তাঁরা প্রশান্ত মহাসাগরের আলাস্কা উপকূলে  এক দল তিমিকে সাঁতার কাটতে দেখতে পান। তখন সেখানকার পানির নিচে বিশেষ প্রযুক্তিতে একটি মাইক্রোফোন পাঠান তাঁরা। তিমিরা যে ধরনের আওয়াজ করে, মাইক্রোফোনটি থেকে তেমন ধরনের আওয়াজ করা হয়। মাইক্রোফোনের ওই শব্দ শুনে একটি তিমি দল ছেড়ে গবেষকদলটির নৌকার কাছে চলে আসে। বিজ্ঞানীরা তিমিটির নাম দেন </span></span></span></span></span><span style="font-size:14.0pt"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:"Times New Roman","serif""><span style="color:black"><span style="letter-spacing:-.25pt">‘</span></span></span></span></span><span style="font-size:14.0pt"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:SolaimanLipi"><span style="color:black"><span style="letter-spacing:-.25pt">টোয়েন</span></span></span></span></span><span style="font-size:14.0pt"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:"Times New Roman","serif""><span style="color:black"><span style="letter-spacing:-.25pt">’</span></span></span></span></span><span style="font-size:14.0pt"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:SolaimanLipi"><span style="color:black"><span style="letter-spacing:-.25pt">। তাঁরা মাইক্রোফোনের শব্দের প্রতিক্রিয়ায় ২০ মিনিটে ৩৬ বার সাড়া পান। বিজ্ঞানীরা এতে ধারণা করেন, টোয়েন তাঁদের যোগাযোগে সক্রিয়ভাবেই সাড়া দিচ্ছে। কম্পিউটারে কৃত্রিম বুদ্ধিমত্তাচালিত গাণিতিক পরিভাষায় হাম্পব্যাক তিমিটির </span></span></span></span></span><span style="font-size:14.0pt"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:"Times New Roman","serif""><span style="color:black"><span style="letter-spacing:-.25pt">‘</span></span></span></span></span><span style="font-size:14.0pt"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:SolaimanLipi"><span style="color:black"><span style="letter-spacing:-.25pt">জবাব</span></span></span></span></span><span style="font-size:14.0pt"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:"Times New Roman","serif""><span style="color:black"><span style="letter-spacing:-.25pt">’</span></span></span></span></span><span style="font-size:14.0pt"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:SolaimanLipi"><span style="color:black"><span style="letter-spacing:-.25pt"> বিশ্লেষণ করা হয়েছে। সেই বিশ্লেষণের মাধ্যমে বিজ্ঞানীরা অনুমান করছেন, টোয়েন নামের তিমিটি হয়তো নৌকায় থাকা গবেষকদলটিকে অভিবাদন জানিয়েছে। সেই সঙ্গে এভাবেই টোয়েন ও তার দলের অন্য তিমিগুলো পরস্পরের সঙ্গে যোগাযোগ করে বলেও অনুমান করেন বিজ্ঞানীরা। উদাহরণ হিসেবে বিজ্ঞানীরা বলছেন, তিমিগুলো হয়তো ওই ধরনের শব্দের মাধ্যমে একে অন্যকে সাগরের আরো গভীরে ডুব দেওয়ার পরামর্শ দিচ্ছে বা নিছকই </span></span></span></span></span><span style="font-size:14.0pt"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:"Times New Roman","serif""><span style="color:black"><span style="letter-spacing:-.25pt">‘</span></span></span></span></span><span style="font-size:14.0pt"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:SolaimanLipi"><span style="color:black"><span style="letter-spacing:-.25pt">তুই একটা আহম্মক</span></span></span></span></span><span style="font-size:14.0pt"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:"Times New Roman","serif""><span style="color:black"><span style="letter-spacing:-.25pt">’</span></span></span></span></span><span style="font-size:14.0pt"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:SolaimanLipi"><span style="color:black"><span style="letter-spacing:-.25pt"> জাতীয় দুষ্টুমিভরা কথাবার্তা বলছে। সংশ্লিষ্ট বিজ্ঞানীদের প্রত্যাশা, তিমির সঙ্গে এই </span></span></span></span></span><span style="font-size:14.0pt"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:"Times New Roman","serif""><span style="color:black"><span style="letter-spacing:-.25pt">‘</span></span></span></span></span><span style="font-size:14.0pt"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:SolaimanLipi"><span style="color:black"><span style="letter-spacing:-.25pt">কথোপকথনের</span></span></span></span></span><span style="font-size:14.0pt"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:"Times New Roman","serif""><span style="color:black"><span style="letter-spacing:-.25pt">’</span></span></span></span></span><span style="font-size:14.0pt"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:SolaimanLipi"><span style="color:black"><span style="letter-spacing:-.25pt"> অভিজ্ঞতা ভবিষ্যতে হয়তো ভিনগ্রহের কোনো সম্ভাব্য প্রাণীর সঙ্গে যোগাযোগ করার ক্ষেত্রে কাজে লাগতে পারে। সূত্র : ডেইলি মেইল</span></span></span></span></span></span></span></span></p> <p style="margin-bottom:13px"> </p> <p style="margin-bottom:13px"> </p>